Ultrazvuk srca je bezbedna i bezbolna neinvazivna dijagnostička metoda koja se primenjuje u kardiologiji da bi se procenila funkcija srca (komora, predkomora i srčanih zalisaka) i velikih krvnih sudova. Izvodi se pomoću ultrazvučnog aparata, čiji je sastavni deo i ekran na kome doktor prati pomoću pokretnih slika srca njegov ritam, ali vidi i okolne velike krvne sudove povezane sa njim.
Iako je ultrazvuk srca dijagnostička metoda prvenstveno namenjena kardiološkim bolesnicima, preporučuje se i kao skrining metoda svim osobama starijim od 40 godina, a naročito onima koji imaju bliske srodnike koji boluju od kardiovaskularnih bolesti. Pod povećanim rizikom od bolesti srca su i oboleli od dijabetesa, gojazne osobe, dugogodišnji pušači, osobe sa povišenim krvnim pritiskom i vrednostima masnoća u krvi, pa se i njima preporučuje da jednom godišnje urade ultrazvuk srca.
Kada se radi i šta sve može da otkrije ultrazvuk srca?
Ultrazvuk srca je dijagnostička metoda koja se primenjuje radi otkrivanja različitih bolesti srca i velikih krvnih sudova, ali za otkrivanje posledica nekih kardioloških i nekardioloških oboljenja. Ultrazvuk srca se radi:
- radi praćenja gotovo svih bolesti srca i delovanja propisane terapije;
- kod ateroskleroze (suženja i začepljenja krvnih sudova zbog naslaga masti i kalcifikata, koji otežavaju protok krvi i time utiču na funkciju srca);
- kod kardiomiopatije (uvećanja srca zbog zadebljanja ili slabljenja srčanog mišića);
- kod urođenih srčanih mana;
- kod sumnje na aortnu aneurizmu;
- da bi se otkrile bolesti srčanih zalistaka (valvula), zapaljenja, oštećenja ili smanjenja funkcije srčanih zalistaka;
- radi provere funkcije veštačkih srčanih zalistaka nakon operacije
- da bi se proverilo funkcionisanje ili stepen začepljenja velikih krvnih sudova (gornje i donje šuplje vene, aorte, plućne arterije, plućne vene);
- radi procene rada srčanog mišića kod sumnje na srčanu slabost
- radi otkrivanja uzroka šuma na srcu;
- da bi se ustanovilo postojanje oštećenja na srcu (srčanih „ožiljaka“) posle srčanog udara i/ili nepravilnosti u radu srčanog mišića;
- radi ispitivanja uzroka srčanog zastoja;
- kod sumnje na zapaljenske bolesti srca (miokarditis, endokarditis, perikarditis), naročito posle preležanih bakterijskih ili virusnih infekcija koje zahvataju srce (uključujući koksaki A i B, ehovirus, adenovirus i SARS-CoV 2);
- radi utvrđivanja prisustva tečnosti oko srca (perikardni izliv);
- kod sumnje na prisustvo krvnih ugrušaka u plućnoj arteriji ili srčanim komorama;
- kod sumnje na tumor srca.
Kako se izvodi ultrazvuk srca?
Pre početka izvođenja ultrazvuka srca pacijent mora da se skine do pojasa i legne na medicinski sto. Levu ruku stavlja ispod glave, a desnu drži spruženu pored tela. Da bi se slike na ekranu jasno videle, ultrazvuk srca se radi u zamračenoj prostoriji.
Lekar stavlja gel na sondu, a potom njom prelazi preko grudnog koša u predelu srca. Ultrazvučni talasi se odbijaju od srca i okolnih velikih krvnih sudova, što rezultira slikama na ekranu. Aparat pravi snimke srca iz različitih uglova, a istovremeno se čuju i zvuci koje srce pravi dok radi i istiskuje (pumpa) krv, otvara i zatvara srčane zaliske. Zato je bitno da pacijent tokom ovog pregleda bude miran. U nekom trenutku, doktor zatraži od pacijenta da na nekoliko sekundi zadrži dah da bi se dobili kvalitetniji snimci. Najčešće se sve dobijene slike i zvuci snimaju na CD, pa se i naknadno mogu ponovo pregledati ili porediti sa prethodnim nalazima iste vrste.
Pri ultrazvučnom pregledu srca se najčešće uključuje i kolor dopler. Ova tehnologija omogućava određivanje brzine i pravca protoka krvi koristeći Doplerov efekat. Kompjuter pretvara zvučne talase u različite boje. Te boje pokazuju brzinu i pravac cirkulisanja krvi u realnom vremenu. Plava boja pokazuje protok krvi ka ultrazvučnoj sondi, a crvena u suprotnom pravcu. Što je boja intenzivnija, to je brzina protoka krvi veća. Zahvaljujući kolor dopleru lakše može da proceni funkcija srčanih zalistaka, stanje pretkomora i komora srca. Svi ovi podaci mogu biti prikazani i u formi grafikona.
Procedura traje oko 20 minuta.
Priprema za ultrazvuk srca
Ultrazvuk srca ne zahteva nikakvu posebnu pripremu. Pacijent može normalno da uzima hranu, vodu i svoju redovnu propisanu terapiju.
Benefiti ultrazvuka srca
Ultrazvuk srca bezbolno i pouzdano otkriva urođene srčane mane, ali i mnoga oboljenja srca i velikih krvnih sudova, kao i poremećaje funkcije srca. Za pacijenta, to je potpuno neškodljiva metoda kojom se pouzdano mogu otkriti kardiovaskularni problemi u ranoj fazi i odmah započeti lečenje. Time se mogu sprečiti ozbiljna oštećenja srčanog mišića, blagovremeno zameniti srčani zalisci ili razbiti krvni ugrušak koji može da dovede do infarkta, embolije pluća ili moždanog udara.
